Phát triển phong trào, tổ chức đa dạng giải đấu… là các yếu tố quan trọng để từ đó phát hiện, cung cấp “ngọc thô” cho bộ môn cờ vua của mỗi địa phương. Trong bối cảnh các yếu tố trên đều đang bị suy giảm, vấn đề tìm kiếm tài năng cờ vua trẻ rất cần được quan tâm.
Từ trước tới nay, vùng đất Quảng Ninh đã sản sinh ra nhiều tài năng xuất sắc ở môn cờ vua như: Phạm Thị Thanh, Nguyễn Anh Dũng, Dư Tố Hằng, Nguyễn Lê Cẩm Hiền và nhiều gương mặt triển vọng khác. Quảng Ninh cũng từng giành giải Nhất toàn đoàn môn cờ vua tại Hội khoẻ Phù Đổng toàn quốc.
Có thể thấy, những tài năng cờ vua đều được phát hiện ra ở các địa phương có phong trào cờ vua phát triển mạnh như Hạ Long, Cẩm Phả, Quảng Yên… nơi có nhiều giải đấu, hoạt động cọ xát, giao lưu thường xuyên cho các kỳ thủ. Cá biệt hơn là có những người đam mê cờ, những nhà tài trợ có tâm. Có được phong trào phát triển mạnh là cơ hội để các tài năng được phát hiện, lựa chọn và mài giũa thành tài.
Tuy nhiên, đó là câu chuyện của trước đây, hiện phong trào cờ vua ở nhiều địa phương của tỉnh đã suy giảm nhiều, cùng không còn có những hỗ trợ. Với cờ vua, điểm ưu việt và khác biệt so với nhiều môn thể thao khác là được ví như một môn khoa học, nghệ thuật và thể thao, giúp trẻ em phát triển tư duy phê phán, logic, lý luận, bộ nhớ, kỹ năng tập trung, trực quan bổ trợ rất tốt cho việc học. “Nhờ điểm tích cực này mà các phụ huynh rất ủng hộ cho con em mình rèn luyện môn cờ vua. Nhiều em cũng rất ưa thích và đa phần các kỳ thủ đều học tập khá tốt” – HLV Phạm Thuỳ Trang, Chủ nhiệm CLB Cờ vua thông minh (TP Hạ Long) chia sẻ.
Điều mà rất nhiều nhà chuyên môn, người tâm huyết, đam mê, HLV cờ vua mong muốn là có phong trào, môi trường tốt để phát triển. Tuy nhiên, có lẽ việc tìm kiếm tài năng vẫn cơ bản khoanh vùng ở các địa phương vốn đã có phong trào. Nhìn cụ thể tại các địa phương nói trên, đó là những lớp học của các thầy Thảo, Hậu, Tâm (TP Cẩm Phả), CLB Cờ vua thông minh (TP Hạ Long)… Cùng với đó là những lớp dạy chơi cờ quanh năm ở Cung Văn hoá Thanh thiếu nhi tỉnh, các CLB cờ vua mới ở Trường THPT Chuyên Hạ Long, Tiểu học Quang Trung, Tiểu học Trần Quốc Toản, Tiểu học Trần Hưng Đạo… Ngoài ra còn có các lớp học hè thường niên (trung bình 30 học sinh/khoá) của Trường TDTT tỉnh và một số cơ sở khác. Như vậy con số này là khá khiêm tốn.
Phong trào chơi cờ vua dù chưa nhiều, chưa rộng, vẫn đang được duy trì và nỗ lực mở rộng, nhưng dường như những giải đấu, môi trường cho các em rèn luyện, vui chơi, thể hiện… lại có quá ít. Giải đấu là môi trường rất quan trọng để thúc đẩy phong trào. Nhìn rộng ra các địa phương như Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh có phong trào phát triển mạnh, có hệ thống giải đấu của liên đoàn cờ, của hệ thống giáo dục, phường, xã, ngành… Nhờ đó mà những tài năng được phát hiện và mài giũa thành tài.
Từ những lớp phong trào, nhiều gương mặt trẻ đã được phát hiện, thể hiện tài năng như: Kỳ thủ Trần Đại Quang (SN 2014) đoạt 2 HCĐ cá nhân tại Giải Vô địch cờ vua trẻ xuất sắc 2020, Nguyễn Ngọc Thảo Nguyên (SN 2013) đoạt HCV Giải vô địch cờ vua trẻ xuất sắc toàn quốc 2020, Nguyễn Hải Lâm (2014) HCĐ U6 Giải vô địch cờ vua trẻ toàn quốc 2020…
Giải đấu và phong trào có sự tác động qua lại, tương hỗ nhau. Tuy nhiên, điều đáng tiếc là hiện các giải đấu cờ vua, đặc biệt các lứa tuổi trẻ lại đang rất ít, chỉ đếm trên đầu ngón tay. Nên chăng cần có thêm giải đấu cho các kỳ thủ nhí, hoặc thêm vào các nội dung thi đấu cho lứa tuổi dưới 10 ở các giải đấu cờ vua truyền thống của tỉnh, hay tổ chức các nội dung thi đấu cờ nhanh, ngắn gọn trong 1 ngày cho các kỳ thủ nhí thay vì thi đấu cờ vua tiêu chuẩn kéo dài ngày. Bên cạnh đó, cần quan tâm hơn tới phát triển phong trào, tạo sân chơi, giải đấu để từ đó phát hiện ra nhiều tài năng sáng giá cho cờ vua.
