Năng khiếu thiên bẩm và đường kỳ nghệ thênh thang

Kỷ lục gia mới của cờ vua nữ thế giới sinh ngày 27/2/1994 tại Thái Châu (tỉnh Giang Tô, Trung Quốc). Từ khi mới 3 tuổi, nói còn chưa sõi, cô bé họ Hầu đã bị hấp dẫn bởi các quân cờ thay vì mọi thứ đồ chơi khác. Thế là bố cô, một thẩm phán, đành mua cho cô bé bộ cờ vua đầu tiên tại hiệu sách. Năm tuổi, bố cô mời HLV Tong Yuanming – một cựu tuyển thủ cờ vua quốc gia – về nhà dạy riêng cho con gái. Chỉ một năm sau đó, Hou Yifan đã chơi một cách thành thạo, dễ dàng thắng cả bố lẫn mẹ. Tong nói với ông Hầu: “Cô bé nhà mình có tài năng rất đặc biệt, ngàn người mới có một: Sự tự tin cao độ, khả năng phán đoán, tính toán và phản ứng rất nhanh”. Gia đình họ Hầu quyết định đầu tư cho con gái theo nghiệp cờ.

Hou Yifan suýt gây bất ngờ khi thi đấu với cựu vô địch thế giới Karpov

Năm 2003, ngay lần đầu tiên được Tong Yuanming giới thiệu gặp Hou Yifan (và trực tiếp kiểm tra năng khiếu của cô bé 9 tuổi bằng 2 ván cờ), HLV đội tuyển quốc gia Ye Jiangchuan (Dư Tưởng Xuyên) đã không giấu được sự kinh ngạc trước tài năng của cô. “Cô bé gần như phát hiện được ngay những nước yếu mà tôi cố tình thử chọn. Tôi biết: Mình đã gặp một thiên tài!”, Ye Jiangchuan kể lại. Ít ngày sau đó, Hou Yifan chính thức là thành viên trẻ tuổi nhất của đội tuyển cờ vua Trung Quốc, rời gia đình đi 12 tiếng tàu hỏa để đến Trung Quốc Kỳ viện (đặt tại thủ đô Bắc Kinh), tập luyện dưới sự hướng dẫn trực tiếp của các thầy Ye Jiangchuan và Yu Shaoteng. Cuối năm ấy, Hou trở thành nhà vô địch tại giải cờ vua nữ U.10 thế giới.

Được ở thủ đô, rèn luyện trong môi trường cực tốt để phát triển tài năng, Hou Yifan tìm đọc nghiến ngấu mọi tài liệu cờ vua. Cô bé thần tượng nhà cựu vô địch Bobby Fisher (người Mỹ, VĐTG năm 1975), xem đàn chị Xie Jun (Tạ Quân) là một tấm gương sáng và quyết tâm tới một ngày nào đó cũng sẽ được vang danh trên kỳ đàn thế giới.

Ngày 1/1/2004, khi chưa tròn 10 tuổi, Hou Yifan được xếp hệ số êlô quốc tế đầu tiên ở mức 2168, thành kiện tướng FIDE một cách… đương nhiên (êlô trên 2100). Từ đây, cô bé được các thầy đưa vào chương trình đào tạo vượt ngưỡng, bắt đầu từ việc tham dự giải VĐTG U.10 dành cho… nam (thay vì giải nữ) vào tháng 11 tại Mexico và giành HCĐ; kế tiếp là giải VĐ cờ vua nữ châu Á 2004 (Hou là VĐV nhỏ tuổi nhất giải, xếp hạng 11 chung cuộc). Hou Yifan dần trở thành cái tên quen thuộc ở các giải cờ quốc tế uy tín khắp thế giới: Aeroflot (Nga), Festival cờ vua tại Pháp, giải trẻ VĐTG các lứa tuổi dành cho… nam, đặc biệt là Olympiad cờ vua thế giới năm 2006 tại Ý khi mới 12 tuổi.

Lần đầu tiên tham dự giải Vô địch nữ thế giới vào năm 2006, Hou Yifan cũng đồng thời là kỳ thủ nhỏ tuổi nhất, êlô mới đạt 2269 và xếp thứ 56/64 VĐV. Nhưng ngay tại kỳ giải này, nữ thần đồng cờ vua Trung Quốc đã khiến cả làng cờ phải kinh ngạc khi tiến vào tới vòng 3 sau khi hạ các đại cao thủ dày dạn kinh nghiệm hơn rất nhiều như Nadezda Kosintseva (Nga, êlô 2480) hay cựu vô địch châu Âu Natalia Zhukova (Ukraine, 2432). Cùng năm này, Hou Yifan giành HCV bàn 3 tại Olympiad lần thứ 37 tại Ý, sau đó gây tiếng vang lớn trong trận giao hữu Nga – Trung Quốc, góp phần quan trọng trong chiến thắng thuyết phục 28-22 của đội tuyển nữ Trung Quốc.

Đầu năm 2007, ở tuổi 13, Hou Yifan chính thức trở thành Đại kiện tướng nữ thế giới (WGM). Và cô đã tiếp tục cho thấy những bước tiến “phi mã” tại các giải đấu lớn trong màu áo đội tuyển cờ vua quốc gia. Tháng 5/2007, Hou Yifan giành HCV cá nhân, đồng thời là chủ lực của ĐTQG Trung Quốc giành chức vô địch đồng đội nữ thế giới (cùng Zhao Xue, Ruan Lufei, Shen Yang và Huang Qian) ngay trong lần đầu tiên giải được tổ chức. Cùng năm này, Hou lập kỷ lục là vô địch quốc gia trẻ tuổi nhất lịch sử. Tròn 1 năm sau đó, tại giải quốc tế Corus 2008, thiếu nữ 14 tuổi Hou Yifan tạo nên cú sốc lớn cho làng cờ thế giới khi đánh bại 3 ĐKT nam, trong đó có đại cao thủ nổi tiếng Nigel Short (Anh) trong vòng vỏn vẹn… 23 nước!

Cực kỳ tự tin vào năng lực của mình, Hou Yifan liên tục tham dự các giải đấu lớn trong năm. Điều đặc biệt ở chỗ, trong hầu hết các giải ấy, cô bé đều đăng ký thi đấu với các đấu thủ nam. Tháng 9/2008, Hou lập thêm một kỷ lục: nữ VĐV trẻ tuổi nhất thế giới đạt đẳng cấp Đại kiện tướng quốc tế nam khi mới 14 tuổi 6 tháng (ngay cả thiên tài Judit Polgar cũng phải tới 15 tuổi 4 tháng mới đạt danh hiệu này). Nhưng những kỷ lục chưa dừng lại. Giải VĐTG 2008, Hou Yifan trở thành VĐV trẻ nhất lọt vào tới trận chung kết thế giới và giành ngôi Á quân sau khi thua sít sao “công chúa cờ vua” Kosteniuk (Nga) 1,5-2,5.

Nữ hoàng mới của làng cờ thế giới

Bước tiến của Hou Yifan trong 2 năm qua tiếp tục được duy trì rất đều đặn và được xem như quá trình hoàn thiện của một tài năng lớn. Nói như cây viết về cờ vua nổi tiếng Leonard Barden: thiên tài cờ vua Judit Polgar (nữ ĐKT người Hungary chỉ dự các giải đấu dành cho nam và từng có lúc là 1 trong 10 ĐKT nam mạnh nhất thế giới) “đã có một đối thủ xứng đáng”.

Hou Yifan và Ruan Lufei ở trận chung kết giải VĐTG 2010

Đặc biệt, năm 2010 in đậm dấu ấn thành công tột bậc của Hou Yifan trong nghiệp cờ với liên tiếp 2 chức vô địch: HCV cá nhân nữ tại Asiad 16 và danh hiệu vô địch nữ thế giới (đánh bại đồng đội Ruan Lufei ở trận chung kết bằng 2 ván cờ nhanh). Bước lên đỉnh cao nhất của cờ vua nữ TG khi hãy còn quá trẻ, chắc chắn những cái đích tiếp theo của Hou Yifan là chinh phục những giải lớn của nam giới cũng như đặt mục tiêu trở thành nữ VĐV thứ 2 (sau Judit Polgar) góp mặt trong… TOP 100 nam kỳ thủ hàng đầu thế giới. Giữ vững đà tiến bộ này, những mong ước ấy có thể thành hiện thực lắm chứ!.