Chúng tôi đã trình bày cách thức và phương pháp của những người “học trò tốt nghiệp” của ba ngôi trường Xô Viết. Tuy nhiên chúng ta vẫn còn có hai ngôi trường quan trọng khác mà chúng rất đáng chú ý bằng sự nổi tiếng của những người đứng đầu của nó. Những năm trước đây những người học trò của Liên đoàn Thể thao Burevestnik đã tổ chức ngôi trường dưới sự chỉ đạo của cựu vô địch thế giới Vasily Smyslov và ngôi trường tương tự dành cho những tài năng trẻ đã được thành lập bởi Spartak và được dẫn đầu bởi cựu vô địch khác Tigran Petrosian. Cả hai ngôi trường hoạt động dựa trên cùng nền tảng như trường của Botvinnik, thế nhưng liệu rằng hệ thống này sẽ phù hợp với họ hay không và loại “sản phẩm” nào mà chúng ta sẽ thu được, những nỗ lực của họ thì chỉ có thời gian mới trả lời. Cho đến thời điểm hiện tại thì họ vẫn chưa đi vào hoạt động đủ lâu để chúng tôi có thể đánh giá.

Tuy nhiên, khát khao rõ ràng của những nhân vật dẫn đầu của chúng tôi là truyền đạt kiến thức của họ cho thế hệ trẻ hơn. Riêng về mặt này thì những ý kiến của Petrosian rất đáng được trích dẫn: “Tôi cho rằng trong cờ vua việc học hỏi tất cả mọi thứ là hoàn toàn có thể. Đó là điều mà tôi tin tưởng và trong thâm tâm tôi, tôi ấp ủ giấc mơ rằng một ngày nào đó tôi sẽ tình cờ gặp được một người học trò, người mà tôi có thể truyền đạt lại tất cả những gì mà tôi biết, tất cả những gì mà tôi đã học hỏi được bởi nỗ lực tích cực tìm tòi sau những chân lý. Tôi hy vọng đào tạo ra được người học trò như thế, người mà có thể làm việc cùng tôi trong các nghiên cứu khác nhau và sau đó có thể thử nghiệm chúng trong các trận đấu thực tế. Tuy nhiên tôi vẫn chưa có cơ hội gặp được một kỳ thủ như thế và tôi vẫn đang sống trong hy vọng và thích làm việc cùng với những người trẻ. Ngôi trường đã và đang hoạt động được gần ba năm và có một vài thành công. Borya Kantser từ Frunze đã trở thành nhà Vô địch Trẻ Liên bang Xô Viết, trong khi đó hai chàng trai Kuporosov và Novikov, đã đạt được chuẩn kiện tướng”.

Chúng ta chỉ có thể chúc cho những “cựu chiến binh” của mình gặp nhiều may mắn trong việc truyền đạt lại kho báu kinh nghiệm to lớn của họ cho những người trẻ, qua đó tạo ra sự đóng góp nghiêm túc vào việc tiếp tục phát triển và phổ biến rộng rãi môn cờ vua.

Rõ ràng là các nghiên cứu dưới điều kiện như thế là một cách nghiêm túc để hướng đến đỉnh vinh quang, tuy nhiên có một số kỳ thủ của chúng tôi đã xoay sở được mà không có sự đào tạo lâu dài chính thức tại trường lớp và vẫn đạt được những kết quả cao nhất. Chúng tôi dành toàn bộ phần còn lại của phần này để nói đến một vài trong số những tài năng độc lập này, những người đã làm tất cả bằng chính sức của mình, hoặc chỉ có tiếp xúc chút ít với những huấn luyện viên không nổi tiếng.

Về khía cạnh này thì vị trí cao quý có lẽ nên thuộc về cô gái rất tài năng đến từ Leningrad, người đã ba lần trở thành nhà Vô địch Xô Viết nữ.

Irina Levitina

Điều này được trông thấy trong một ván đấu với người giữ danh hiệu thế giới Maya Chiburdanidze, đã bị thua bởi Irina trong hoàn cảnh rất ư là khó chịu, bởi lỗi lầm trong buổi hoãn đấu, trong một thế cờ tương đối đơn giản. Và sau đó một sự “phản ứng” đã xảy ra – sáu chiến thắng liên tiếp, và cũng không đấu lại với những kỳ thủ yếu. Đó là giải Vô địch Liên bang Xô Viết năm 1979 tại Tbilisi, và nó đã mang lại cho Levitina chiếc huy chương vàng thứ ba của cô ấy với tư cách là một nhà vô địch Liên bang Xô Viết, một thành tựu đáng kể khi mới ở tuổi 25. Chiến thắng đầu tiên là vào năm 1971, chiến thắng thứ hai vào năm 1978. Có vẻ như chắc chắn rằng một ngày nào đó chúng ta sẽ thấy tên cô ấy nằm trong số những người thách đấu cho chiếc vương miện thế giới.

Lối chơi của cô ấy được chú ý bởi trí tưởng tượng, phương pháp tiếp cận đầy năng lượng và táo bạo và sự sáng tạo mang tính phối hợp. Những phẩm chất tự nhiên này một phần được phát triển bởi mối quan hệ lâu dài của cô với người cố vấn Pavel Kondratyev. Thấy họ cùng nhau xem xét một thế trận trong sự hài hòa tổng thể chính là để nhận ra một tương lai tươi sáng như thế nào đang chờ đợi phía trước cô ấy.

Các đặc điểm tốt nhất của phẩm chất chiến đấu của cô được nhìn thấy trong ván cờ này, đấu với Larisa Muchnik trong chức Vô địch Xô Viết năm 1979.

Hình 1

Bắt đầu bằng cách giáng một đòn mạnh bên cánh vua của kẻ địch.

19 ♘f5! ♗⨯f5

Rõ ràng là việc bắt quân bằng Tốt sẽ dẫn đến thất bại ngay lập tức trước nước đi 20 ♕g5+

20 ef ♘d7 21 h4 b4 22 h5!

Sự tấn công mãnh liệt của quân Trắng không thể bị ngăn cản và quân Đen phải mở ra các phương án ở phía bên cánh Hậu.

22 … gh 23 f6!

Và bây giờ con Tượng Lopez tại ô c2 đã được mở ra.

23 … ♗⨯f6 24 ♘g5 ♘f8 25 ♗⨯f8 ♔⨯f8 26 ♘⨯h7+ ♔e7 27 ♘⨯f6 ♔⨯f6 28 ♕h6+ ♔e7 29 ♕g5+ ♔f8 30 ♗f5 ♖b8 31 ♖ac1 b3 32 ab ♘⨯b3 33 ♖cd1!

Quân Trắng đặt những con Xe của mình thẳng hàng với Vua của đối thủ, quân cờ mà sớm muộn gì cũng phải mang lại lợi ích.

33 …♘c5 34 ♕h6+ ♔e7 35 ♖⨯e5+ ♘e6 36 ♖⨯e6+ fe 37 ♕⨯e6+ ♔f8 38 ♕f6+ ♔g8 39 ♖d3  1-0

Một người có thể đề cập đến những tên tuổi cờ vua nổi tiếng khác không học qua bất kỳ trường lớp nào. Đại kiện tướng của thủ đô Yerevan, Rafael Vaganian là một ví dụ và chúng tôi đã chứng kiến ông ấy có khả năng làm gì trong sự phối hợp tốt khi đấu với Reshevsky (xem ảnh).

Rafael Vaganian

Hai kỳ thủ đến từ vùng núi Ural và Siberia chính là đại kiện tướng Vitaly Tseshkovsky (người đã chia sẻ vị trí cao nhất trong giải Vô địch Xô Viết năm 1978 với Mikhail Tal và chỉ vừa thất bại trong việc trở thành Ứng cử viên trong giải đấu Liên vùng Manila năm 1976) và Yevgeny Sveshnikov. Lối chơi tấn công mạnh mẽ của hai người đàn ông này đã giành cho họ rất nhiều sự ủng hộ.

Vitaly Tseshkovsky  

Hình 2

Đây là trận đấu giữa Tseshkovsky và Belyavsky từ Vòng loại Đầu tiên năm 1978 của chức Vô địch Xô Viết. Đại kiện tướng đến từ Omsk đã thực hiện một đòn tấn công khó khăn vào phía cánh Vua với một năng lực thực sự.

  22 ab ab 23 ♖a6! ♖b8 24 ♖ae1 ♘f6 25 ♖a8! ♖cb7 26 ♖1a7!

Một thế trận thật lạ kỳ. Quân Đen sẽ thấy khó để đạt được quyết định đúng ở đây. Nước đi 26 ♖⨯a7 cho phép 27 ♖⨯b8+ và 28 ♗⨯b5.

 26 … ♖e8 27 ♖⨯b7 ♕⨯b7 28 ♖a5 e4 29 ♕d1 ♕⨯d5 30 ♗⨯b5 ♖d8 31 ♕e2 ♕e6 32 c4! d5 33 cd ♕e5! 34 g3

Dự đoán trước nước đi 34. f4 mang tính đe dọa.

34 … ♗d6 35 ♕e3! ♕⨯d5! 36 ♗c3 ♕d1+ 37 ♔g2 f4 38 gf ♘h5 39 ♗c4+ ♔f8 40 ♗e5 ♕f3+ 41 ♕⨯f3 ef+ 42 ♔⨯f3 ♗⨯b4 43 ♖a7 ♗e7 44 ♔g4

Mặc dù thế trận đã trở nên đơn giản hơn nhiều, quân Trắng vẫn có một sức ép đáng sợ.

44 … ♔e8 45 ♖a6 ♖d2 46 f5! ♘f6+ 47 ♔f3! ♘d7 48 ♖a8+ ♗d8 49 ♗c7 ♘f6 50 ♗b5+ ♔f7 51 ♗f4!

Quân Trắng tận dụng sự hoạt động của những con Tượng của mình đến mức tối đa. Quân Đen có thế cờ tồi tệ.

51 … ♖d4 52 ♖a7+ ♔f8 53 ♗e3  1-0

Đòn cuối cùng đến từ con Tượng này (53 ♖d1 54 ♗h6+ ♔g8 55 ♗c4+, và nếu như nước đi 55 ♔h8 thì sau đó 56 ♗g7 chiếu vua).

Yevgeny Sveshnikov

Đại kiện tướng Yevgeny Sveshnikov đến từ Chelyabinsk, than ôi!, đã có sự kết hợp các giai đoạn thành công vang dội với những thất bại thảm hại, tuy nhiên người đàn ông trẻ tuổi vui vẻ này chưa bao giờ mất đi nhiệt huyết. Bạn sẽ thường nghe anh ta phê bình chính lối chơi của mình và cả bản thân mình. Đây là dấu hiệu tốt khi mà việc tự phê bình là bước mở đầu cần thiết dẫn đến việc sắp xếp vấn đề một cách đúng đắn.

Những gì anh ấy có khả năng thực hiện tốt nhất được thể hiện trong ván đấu này từ giải Siêu Liên đoàn năm 1978 tại Ashkhabad.

Hình 3

Quân Trắng bắt đầu đòn tấn công mạnh mẽ vào phía bên cánh Hậu.

17 g4! ♗a6 18 ♖f2 f5 19 gf ♖⨯f5 20 h4! ♘f8 21 ♗h3 ♗c8! 22 ♘e2!

Một quyết định đúng đắn khi không đổi quân khi sau đó con Tượng trong ô cờ màu trắng của quân Đen sẽ trở nên quá mạnh.

22 … ♖h5 23 ♕f1 e6 24 ♖h2! ♗a6 25 ♕f2 ♕e7 26 ♘g3 ♖h6 27 f5!

Một cú đột phá tuyệt vời. Các phương án được mở ra cho phép các quân trắng đến gần tới Vua của đối phương và việc này quyết định vấn đề một cách khá nhanh chóng.

27 … ef 28 ♗⨯f5! gf 29 ♗⨯h6 ♗⨯h6 30 ♘⨯f5 31 ♖g2+ ♔f7

Vua không còn lựa chọn nào khác mà phải bước ra ngoài vùng trống. Nếu nước đi 31 ♔h8 sau đó 32 ♘⨯h6 ♕⨯h6 33 ♘g5! chiến thắng.

32 ♘g5+ ♗⨯g5 33 ♖⨯g5 ♘g6 34 h5 ♘e8

Bản thân nó đành chấp nhận điều không thể tránh khỏi (34 ♘e7 35 ♘d6+, 34 ♘f8 35 ♘g7+ hơn Hậu).

35 hg hg 36 ♕h4! ♘f6 37 ♕h6! ♘e4 38 ♕h7+  1-0

Chúng tôi kết thúc phần “trưng bày chân dung” của những kỳ thủ Xô Viết hiện đại bằng những trích đoạn trận đấu của hai đại kiện tướng khác, những người đã chia sẻ ví trí thứ 5 và thứ 7 trong giải đấu Siêu Liên đoàn Xô Viết (tháng 9 năm 1979) thành phố Hastings cho giải Thượng đỉnh. Cả hai người họ đều “tự học” với ý thức rằng mặc dù những nỗ lực ban đầu của họ đã được khuyến khích bởi các huấn luyện viên, nhưng việc họ gần đây đi đến đỉnh vinh quang là kết quả của những nỗ lực cá nhân.

Sergei Makarichev  

Năng lực tạo ra sự siết chặt thế trận có hệ thống của đại kiện tướng đến từ Moscow, là một nét đặc trưng riêng của lối chơi của anh ấy, được nhìn thấy trong ván cờ đấu với Sveshnikov trong giải đấu Siêu Liên đoàn năm 1978 tại Ashkhabad.

Hình 4

20 b4 f5 21 ♘b6 ♖a7 22 ♕a2 f3 23 ♕⨯f3 d5! 24 ♕h3! de 25 ♗⨯e4 ♘d4 26 ♘⨯d4 ♕⨯d4 27 ♗d5!

Mặc dù không phải là nước đi phức tạp nhưng cú đánh chiến thuật này rất khó để nhìn thấy trước.

27 … ♗⨯d5 28 ♖ad1 ♕⨯b4

Quân Đen có thể làm tốt hơn bằng nước đi 28 ♗⨯g2 29 ♕b3+ ♗d5 30 ♘⨯d5 ♕g4+ 31 ♔h1 ♔h8 với một vài hy vọng sống sót.

29 ♖⨯d5 ♕e7 30 ♖fd1 ♕f7 31 ♕e3 ♖e7 32 ♖e2! e4 33 ♕⨯a6 f4 34 ♖d8 e3 35 ♕e2 ♖⨯d8 36 ♖⨯d8+ ♖e8 37 ♖⨯e8+ ♕⨯e8 38 ♕c4+ ♔h8 39 ♔f1 ♕e7 40 ♕c8+  1-0

 

Tamaz Giorgadze

Trong thời trai trẻ của mình, Giorgadze đã theo học dưới sự dẫn dắt của người đồng hương nổi tiếng của ông V. Karseladze, nhưng sau đó đã hoàn toàn tự mình nghiên cứu. Anh là một kỳ thủ dễ bị kích động, mặc dù ông thể hiện ra phía bên ngoài là một người bình tĩnh. Một kỳ thủ rất khéo léo, có một trong những ván cờ đầu tiên đấu với V. Kupreichik – người dẫn đầu trước đó trong giải Siêu Liên đoàn Xô Viết năm 1979 tại Minsk.

Hình 5

Quân Trắng đã từ bỏ việc đổi quân nhưng bây giờ lại thực hiện một bước đột phá đáng ngạc nhiên tại khu vực trung tâm.

22 c5! cd 23 ♘⨯d5 dc 24 bc h4 25 f4! ef 26 ♘f3 ♕d8 27 ♗c4 ♖f7 28 ♘e5 f⨯g3 29 ♗d4!

Hình 6

Tầm nhìn phi thường, tạo nên thế trận mà đó là bằng chứng cho thấy lối chơi các quân hài hòa và tiến đến trung tâm. Quân Đen khá bất lực khi đứng trước một nhóm các quân cờ yếu thế hơn đoàn kết lại với nhau như thế.

29 … ♘g5 30 ♘⨯f7 ♘⨯f7 31 ♖⨯b7 ♗g5 32 ♖⨯f7 ♔⨯f7 33 ♘f4+ ♔e8 34 ♕⨯a4+ ♕d7 35 ♗b5 ♗⨯f4 36 ♗⨯d7+ ♔e7 37 ef ♘c7 38 ♗f6+  1-0