Những cuộc tranh chức vô địch cờ vua thế giới thường hay đi kèm với các scandal  ồn ào. Nhưng những gì diễn ra trong trận đấu (2006) giữa Vladimir Kramnik – người Nga và Veselin Topalov đến từ Bulgari, làm lu mờ hết các vụ xung đột trước đó.

Trong thế kỷ XX, Robert Fisher được coi là một trong những đấu thủ cờ vua mạnh nhất thế giới. Từ khi còn trẻ, Fisher đã gây ra cho các nhà tổ chức giải đấu rất nhiều vấn đề. Anh ta thường xuyên đưa ra các yêu cầu về đèn chiếu sáng trong phòng đấu, độ ồn, và tất nhiên về tiền thưởng…

Nhà vô địch đỏng đảnh

Vào năm 1972, Fisher trở thành ứng cử viên chính thức cho chức vô địch cờ vua và anh sẽ phải chơi một trận với nhà vô địch thế giới khi đó là Boris Spassky, xong người ta không biết được trận đấu liệu có diễn ra hay không, vì Fisher đưa ra hết yêu cầu này đến đòi hỏi khác. Anh ta từ chối chơi ở vùng Islandy, vì khí hậu lạnh và không tiện lợi. Điều trớ trêu là khi đã lớn tuổi, Fisher lại chọn chính nơi đó để ẩn dật tránh nước Mỹ. Cuối cùng, Fisher đã đến Rakiavick, để thua ván đầu tiên, rồi không xuất hiện trong ván thứ 2 nữa. Đó là trường hợp đầu tiên trên thế giới có chuyện từ bỏ cuộc chơi.

Tuy nhiên, lần thứ 2 thì Fisher không thành công với “xảo thuật” của mình. Vào năm 1975, anh ta đã trở nên đỏng đảnh quá mức khi đưa ra trước FIDE (Liên đoàn Cờ vua thế giới) những đòi hỏi vô lý, còn khi bị tổ chức này bác bỏ, thì từ chối bảo vệ danh hiệu. Nhà vô địch thế giới mới được công nhận là Anatoly Karpov.

Những cặp đối đầu gay gắt nhất

Đến cuối những năm 70, đối thủ chính của Karpov là Victor Korchnoi. Trong cuộc đấu giành ngôi vị đầu thế giới diễn ra ở Bagio (Philippin) Korchnoi khẳng định là trong đội của Karpov dường như có các nhà thôi miên hoạt động. Nhiệm vụ của họ là gây rối cho đối thủ. Song các tay cờ vẫn đến tham dự các ván đấu và số phận được định đoạt trên bàn cờ. Karpov đã tỏ ra mạnh hơn và đã chiến thắng để giữ vững ngôi vô địch.

Một vụ bê bối lớn đã xảy ra trong cuộc đối đầu lần 3 giữa Karpov – Kasparov. Khi đó, đang dẫn trước với ưu thế lớn, Kasparov bỗng thua vài ván liên tiếp. Anh và các trợ lý nghi ngờ có chuyện rò rỉ thông tin, họ cho rằng có ai đó đã chuyển cho đối thủ các nghiên cứu bí mật và báo trước về những kế hoạch ván sắp tới.

Sự nghi ngờ ban đầu được nhắm vào một trọng tài, sau đó một người khác bị đuổi khỏi đội… Nhiều năm sau người ta mới biết được trên thực tế đúng là có việc lộ thông tin, nhưng sự rò rỉ thông tin bắt nguồn từ người trợ lý thứ 3, khi đó nằm ngoài sự nghi ngờ.

Sau khi soán ngôi của Karpov, Kasparov bắt đầu cuộc đấu tranh với đối thủ mới: Anh quyết định vượt qua cả FIDE – tổ chức mà theo anh là tham nhũng và không hiệu quả. Kasparov và đối thủ cạnh tranh người Anh Nyjan Short quyết định thực hiện cuộc đấu mà không có FIDE. Vì điều này Kasparov bị tước danh hiệu, và nhà vô địch mới theo hệ thống của FIDE, nhưng người chiến thắng đối thủ người Hà Lan Ian Timman, vẫn là Anatoli Karpov. Bắt đầu thời kỳ 2 “chế độ” làm cờ vua tan nát.

Scandal… toilet

Sự chia rẽ chỉ được giải quyết vào năm 2006 sau khi cả Karpov và Kasparov rời khỏi thi đấu đỉnh cao. Trận đấu thống nhất giữa nhà vô địch “theo đường lối Kasparov” là Kramnik  của Nga và người giữ danh hiệu chính thức Topalov của Bulgari có nhiệm vụ kết thúc thời kỳ đen tối. Cuộc đấu được bắt đầu, và chẳng bao lâu sau bùng lên “scandal toilet”.

Trận đấu cờ trở nên u ám vì scandal…toilet. (Ảnh minh hoạ).

Mở đầu trận đấu đã diễn ra không thành công đối với Topalov. Sau 4 ván Topalov thua với tỉ số 1:3. Khi số ván cờ dự kiến chỉ có 12, nguy cơ thất bại của Topalov, nhà vô địch thế giới theo hệ thống FIDE đến gần, Danailov – người điều hành của Topalov đã tung ra một “nước cờ” chưa từng có, với tuyên bố chính thức trước hội đồng khiếu nại của trận đấu, buộc tội Kramnik quá hay đi toilet!

Thế giới cờ vua chưa bao giờ chứng kiến một chuyện như vậy. Scandal rõ ràng được gây ra để làm đối thủ mất bình tĩnh. Như vậy, chuyện khiêu khích đã trở thành phương cách đấu gần như hợp pháp khi sau bàn cờ tình hình không thuận lợi… Tất cả câu chuyện này chứng tỏ sự thiếu cao thượng của Danailov khi cả làng cờ vua thế giới biết những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe của Kramnik.

Vậy tại sao Danailov biết Kramnik đã đi toilet bao nhiêu lần và việc đó có quan hệ gì đến trận đấu. Vấn đề là những người bạn thân của Danailov là MacRopulos và Azmaiparashvili, đồng thời là Phó chủ tịch FIDE và thành viên hội đồng khiếu nại, đã cho Danailov xem băng video ghi trong phòng nghỉ của Kramnik.

Để hiểu được ý đồ của Danailov, cần biết về lịch sử cờ thời hiện đại. Hiện nay vấn đề nóng hổi nhất trong cờ vua là tranh cãi quanh chuyện đấu thủ sử dụng máy tính. Máy tính đã mạnh đến mức bất cứ sự tham vấn nào với chúng vào thời điểm mấu chốt trong ván đấu chắc chắn đảm bảo chiến thắng. Trớ trêu thay trong những tay cờ mạnh nhất thế giới những lời buộc tội như vậy được công khai đưa ra chỉ để chống lại một người là… Topalov!

Danailov không úp mở cho rằng trong toalet Kramnik đã tiếp xúc với một thiết bị điện tử “nhắc bài” nào đó. Lập tức, các trọng tài kiểm tra phòng nghỉ và toilét trước mỗi ván đấu, còn Danailov đã khai tăng số lần Kramnik đi toilet mà không cần bằng chứng, song hội đồng khiếu nại, gồm các đối tác của ông ta, đã thỏa mãn một phần các yêu cầu, bằng cách khóa cả 2 toilet riêng, chỉ để mở 1 toilet chung.

Trước sự việc như vậy, Kramnik cho rằng mình bị sỉ nhục còn hợp đồng đã ký bị vi phạm, nên không tham gia ván đấu thứ  5. Anh bị tính là thua và cuộc đấu trên thực tế đã bị phá vỡ. Nhưng Chủ tịch FIDE Kirsan Iliumzinov không thể chấp nhận điều đó, ông lập tức đàm phán với cả 2 người chơi. Người ta không đạt được sự thỏa hiệp đầy đủ – hội đồng khiếu nại bị giải thể, các toilet vẫn được mở, nhưng ván đấu thứ 5 được quyết định sẽ không chơi lại. Trận đấu tiếp tục với tỉ số 3:2.

Nhận được sự ủng hộ chưa từng có của làng cờ thế giới, Kramnik đã quyết định chơi tiếp và chiến thắng để giành danh hiệu vô địch sau khi đưa ra một tuyên bố chính thức nữa để phản đối và cho biết sẽ kiện FIDE lên trọng tài thể thao quốc tế ở Lozann.