HUẤN LUYỆN cho NGƯỜI MỚI BẮT ĐẦU

Ở giai đoạn này, khả năng và kỹ năng làm việc của huấn luyện viên và giáo viên là vô cùng quan trọng, bởi vì ở đây đặt nền tảng cho tất cả các hoạt động học tập trong tương lai, liên quan không chỉ đến cờ vua. Cái giá phải trả cho sai lầm ở giai đoạn này có thể rất nặng nề, và có thể mất nhiều năm để sửa chữa nó.

Hiệu quả làm việc với người mới bắt đầu ở giai đoạn này, giống như ở bất cứ đâu, được dựa trên 4 nguyên tắc sư phạm cơ bản:

1. Từ đơn giản đến phức tạp – trước khi bạn chuyển sang tài liệu học phức tạp hơn tiếp theo, cần thiết nắm vững các thành phần đơn giản hơn, hoặc để đảm bảo hiểu và tiếp nhận các tài liệu trước đây. Nhiệm vụ của giáo viên chủ yếu trong thực tế là từ một khởi đầu khó khăn như vậy giúp người mới nắm bắt các kỹ thuật cơ bản của môn cờ vua – bàn cờ, bố trí quân, cách đi quân, mục đích của từng nước cờ… giúp họ dễ dàng hơn để hiểu các thành phần của nó.
2. Khả năng tiếp cận – tài liệu giáo dục được sử dụng trong lớp phải tương ứng với trình độ học vấn của học sinh, dễ tiếp cận với sự hiểu biết của họ.
3. Sự lặp lại – không uổng phí khi nói rằng: “sự lặp đi lặp lại là mẹ của sự học tập”. Để củng cố các tài liệu đã được học qua thì cần thường xuyên lặp đi lặp lại. Khả năng lặp lại nhiều lần cũng phục vụ việc ghi nhớ và cải tiến đáng kể các yếu tố của kỹ thuật trò chơi.
4. Trực quan – có tầm quan trọng đặc biệt đối với người chơi nhỏ nhất, họ bắt đầu chơi cờ vì họ không có khả năng tập trung lâu. Tài liệu đã được chuẩn bị phải sáng sủa, thú vị, giải trí, và kèm theo một bài trình bày cảm xúc đáng nhớ.

Giảng dạy các yếu tố ban đầu của lý thuyết cờ vua

Sau khi làm quen với bàn cờ, với tên của tất cả các quân cờ, với vị trí và chuỗi các nước cờ ban đầu, có thể tiến hành các bước tiếp theo: Nghiên cứu nước đi của các quân cờ và tốt, các khái niệm “chiếu hết”, “pat”, cũng như giá trị so sánh giữa các quân cờ.

-Nước đi. Theo quan điểm phương pháp luận, chúng ta nên bắt đầu nghiên cứu những nước cờ đơn giản nhất: cách đi xe và tượng. Sau đó là các nước cờ và di chuyển hậu và vua. Và, cuối cùng, mã và tốt – những quân cờ gây khó khăn nhất cho nhận thức của trẻ vì sự mất trật tự và phi tiêu chuẩn. Ngay lập tức nên tập trung vào hai điểm: không có khả năng để bắt Vua của đối phương và những cách phong cấp khác nhau khi tốt đi đến hàng ngang cuối cùng thành hậu, xe, tượng hay mã (mà không phải là vua!), theo lựa chọn của người chơi. Song song đó, cần thiết để nghiên cứu ký hiệu ô cờ, quân cờ và tốt nhất là những ký hiệu quen thuộc, gần như tất cả trẻ em đều đã biết, nhưng với sự khác biệt là trò chơi được chơi trên bàn cờ, và các quân cờ được dùng làm “nhân vật”. Đương nhiên, giai đoạn giáo dục tiểu học (và mẫu giáo), là khá nhàm chán cho trẻ em, cần phải được thay đổi các hình thức trình bày của tài liệu trò chơi nhiều nhất có thể. Điều quan trọng nhất là nó không nhàm chán!

-Chiếu vua – một nước cờ cụ thể liên quan đến một nhân vật cụ thể  – vua. Hãy chú ý đến khả năng tạo ra nước chiếu vua bằng bất kỳ quân cờ hoặc tốt nào, ngoại trừ Vua đối phương. Xem xét tất cả các khả năng phòng thủ khỏi chiếu vua: a) lấy quân cờ hoặc tốt bắt quân đang chiếu vua; b) di chuyển vua; c) che chắn chiếu vua bằng quân hoặc tốt.

-Chiếu hết – thời điểm quan trọng nhất trong trò chơi, mục tiêu của trò chơi. Cần thiết để học sinh nắm vững hiểu biết về thực tế là chiến thắng không phải là người ăn (hoặc đánh bại) nhiều quân cờ và con cờ của đối phương hơn, mà là những người có thể chiếuhết Vua của đối phương. Tại thời điểm quan trọng này trong quá trình giảng dạy cờ vua, bạn không thể tiết kiệm thời gian trong lớp. Sau khi nắm vững cách khác nhau để thiết lập chiếu hết trong 1 nước đi, bạn phải ngay lập tức chuyển sang các trò chơi bình thường, nó là cần thiết để bắt đầu giải quyết các bài tập cụ thể, trong đó một số quân cờ tham gia vào chiếu hết Vua với tốt (để tránh pat ngay từ đầu). Thực tế cho thấy rằng sẽ thích hợp hơn nếu đưa các bài tập trên vào dạng chiếu hết trong 1 nước đi, trong đó mục tiêu là không chỉ có một nước chiếu hết, mà còn có nhiều phương án khác nữa.

Ví dụ:

-Nhập thành. Giải thích các quy tắc và ý nghĩa của nước đi đặc biệt này, với sự tham gia của hai quân cờ (xe và vua), nước cờ có thể chỉ ra những việc không thể chấp nhận của Vua khi “nhảy” qua một ô dưới sự tấn công của đối phương trong quá trình nhập thành. Mục đích của nhập thành là để dời bỏ vua từ trung tâm tới nơi “trú ẩn” Vua an toàn, bởi vì Vua là một nhân vật rất dễ bị tổn thương. Nếu nằm ở trung tâm sẽ rất nguy hiểm khi bước vào trung cuộc.

-So sánh giá trị các quân cờ. Hậu – 9 tốt, xe – 5 tốt, tượng và mã – 3 tốt.

-Song song đó cần phải bắt đầu học viết ra giấy biên bản thi đấu của bạn, điều này sẽ cho phép bạn dần dần chuyển sang phân tích chúng.

-Bước cuối cùng là các quy tắc phức tạp.

-Pat. Khi giải thích quy tắc này, nên nhấn mạnh vào tất cả các bên không có nước cờ nào để đi và rơi vào thế pat, và không chỉ là vua.

-Bắt tốt qua đường. Thực tế cho thấy rằng quy tắc này được bắt chước theo mức độ kinh nghiệm chơi cờ. Lúc đầu, ngay cả những đứa trẻ có khả năng nhất cũng quên đi quy tắc này. Nhưng quy tắc này không quan trọng lắm, vì nó không thường xảy ra và không có ảnh hưởng đáng kể đến quá trình thi đấu, vì ngoại lệ rất hiếm.

Xong giai đoạn này việc làm quen với các quy tắc của cờ vua có thể được coi là hoàn thành.