Tôi nghĩ, bằng cách đọc cuốn Andrew Soltis “Rethinking the chess pieces (tạm dịch: Sự cân nhắc về các quân cờ của Andrew Soltis) (Batsford, 2004) bạn có thể nâng cao đáng kể kiến thức về giá trị tương đối của các quân cờ. Soltis đã chỉ ra một cách chính xác rằng sau khi bạn đã được chỉ cách di chuyển các quân cờ và giá trị của chúng là gì (đừng từ bỏ một quân cờ yếu vì một quân cờ giá trị hơn), bạn đã bị bỏ lại trong bóng tối, một trường hợp đơn giản như:

1.e4 e5 2.♘f3 ♘c6 3.♗c4 ♗c5 4.♘c3 ♘f6 5.♘g5 0-0 6.d3 h6 7.♘xf7.

Tất cả chúng ta sẽ nhớ trình tự nước đi như vậy trong quá trình luyện tập của mình (dù cho chúng thuộc những thời kì trước). Nếu bạn may mắn được huấn luyện viên của mình hay một kì thủ giỏi giải thích cho sau ván đấu rằng bạn đã phạm sai lầm lớn vì mặc dù điểm số của bạn cho biết rằng bạn chẳng làm gì sai cả, 2 quân cờ thì mạnh hơn một quân. Không may thay, ví dụ đó không phải là tất cả.

Soltis khảo sát sự không cân xứng của lực lượng, sự huy động các quân cờ, tính liên kết, đặc tính riêng của các quân cờ, và nhiều hơn nữa trong Rethinking the chess pieces. Bạn sẽ tìm thấy nhiều lời khuyên thực tiễn và các ví dụ mang tính giáo dục cho bài giảng của mình. Rất được khuyến khích!

Ví dụ sau đây nằm trong chương The personalities of the pieces (Tạm dịch: Đặc tính của các quân cờ). Soltis giải thích rằng “ghim là thủ pháp được tạo thành từ tấn công và hạn chế, và nó chỉ có thể được thực hiện bởi các quân cờ có phạm vi hoạt động rộng” (p.67).

Hình 1

Gelfand-Bruzon

Bled ol 2002

Ba nhân vật chính ở đây là xe trắng, tượng bị ghim và hậu của đen. Hậu đen tương đối tự do và có thể thoát ghim nếu bảo vệ được tượng – 1…♕c8!, sau đó …♗e6 hoặc …♗f5, thoát ghim.

1…♖b6?

Cách đối đầu với ghim này – cố gắng bỏ qua quân ghim – thất bại vì nó sẽ để xe đen rơi vào nước bị tấn công đôi.

2.♖d2!

Một quân ghim thường tự do hơn một quân bị ghim cùng với quân đứng sau nó. Quân xe này có thể di chuyển xa trên cột mà vẫn giữ được nước ghim, và nước đi này đánh bại cả hậu và tượng,… 2…♕c8 3.♕d4.

2…♖e8 3.♕d5 ♖e7 4.♗h3

Đầu hàng.

Ở phần viết về sự hạn chế, Soltis đã đưa ra vấn đề sau đây, nó có thể hữu ích với vai trò là bài tập mở rộng cho các học sinh có tinh thần học hỏi cao trong lớp học của bạn.

Chúng ta nghĩ đến quân hậu thiên về tấn công nhưng tôi có thể tạo điểm nhấn cho sự hạn chế, như trong vấn đề sau đây của Josef Kling.

Hình 2

Trắng đi trước chiếu hết mà không cần di chuyển vua

Nhiệm vụ có vẻ bất khả thi nhưng nó rất đơn giản khi bạn nhận ra kĩ thuật thích hợp. Nước chiếu là bắt buộc sau 23 nước đi.

Bí quyết là giới hạn vua bằng cách khống chế nó như  quân mã (tuy nhiên không phải bằng nước đi pat 1.♕g3??). Trắng bắt đầu bằng 1.♕h6+ ♔g2 2.♕h4! ♔g1 3.♕h3! ♔f2 4.♕g4! Rốt cuộc vua bị buộc tới a4, sau đó ♕b2! Dẫn tới …♔a5 và ♕a3, chiếu hết.

Xe và tốt chống lại hai quân nhẹ là chủ đề lớn đối với giảng dạy huấn luyện cờ vua.

Ở đây Soltis đề cập một số ví dụ cổ điển (không phải lúc nào cũng tệ) nhưng ông cũng thêm vào một số ví dụ trong thời gian gần đây. Trong ví dụ tiếp theo, trắng đã tạo nên cấu trúc sai lầm:

Hình 3 

Dyachkov-Dreev

Smolensk 2000

Các quân cờ đang làm tốt việc bảo vệ cánh hậu và trắng có thể sẽ giữ nguyên thế cờ sau 1.f3!

1.♖d1? ♖xd1+ 2.♗xd1 e4!

Trắng có lẽ đã có lý khi cho rằng theo đuổi việc đổi xe, anh ta sẽ có thể đưa mã trở lại cuộc chơi bằng b2-b3 và ♘b2. Nhưng hiện tại vua đen mới có giá trị. Nó rộng đường để tới d4 và không có xe, trắng không thể ngăn cản nó.

3.♔e2  f5 4.♔d2 ♔f6 5.b3 ♖d7+ 6.♔e1 ♖d6

Đen muốn đáp trả ♘b2-c4 bằng …♖a6 và ♘c5 bằng …♖c6-c1-a1.

7.♗e2 ♔e5 8.♘b2

Hoặc 8.♘c5 ♔d4 9.♘a6 ♔c3 và …♖d2.

8…♔d4 9.♔d2 g5 10.♘d1 f4

Đen thắng sau 11.♘b2 ♖c6 12.♘d1 ♖c5 13.♘b2 e3+! 14.fxe3+ fxe3+ 15.♔d1 ♖a5 16.♘a4 ♖f5! 17.♘b2 (17.♗f3 g4! 18.hxg4 h3) 17…♖f2 18.♘d3 ♖xg2