Sự tập trung đối với VĐV cờ vua là một trong những yếu tố quan trọng nhất, thiếu đi sự tập trung họ sẽ khó đạt được thành tích cao. Alexander Alekhin, kỳ thủ người Nga, nhà vô địch cờ vua thế giới lần thứ tư, trong một cuộc trò chuyện với Peter Romanovsky, đã đưa ra một trong những nguyên lý trong môn cờ vua: “Một đặc điểm xác định sức mạnh trong cờ vua đó là: sự tập trung bền vững cần tuyệt đối tách người chơi khỏi sự ảnh hưởng của thế giới bên ngoài” [19].
Chính xác là việc thiếu tập trung ở những VĐV cờ vua trẻ tuổi thường dẫn đến sai lầm, được gọi là “sơ suất”, khi các mối đe dọa của đối thủ không được coi trọng do thực tế họ không quan sát kỹ càng ở các thế cờ.
Vấn đề tập trung trong cờ vua khá khó khăn, đặc biệt ở những người mới bắt đầu chơi, hoặc trẻ em đang học cờ vua cơ bản ngay từ khi còn ở độ tuổi mẫu giáo (thường là trẻ từ 5 – 7 tuổi). Tại thời điểm này, trẻ em đang phát triển các quá trình nhận thức như trực giác, trí nhớ và suy nghĩ. Đồng thời, sự chú ý như một quá trình tâm lý, mà không cần phải có chương trình riêng, chúng xuất hiện như thể vốn dĩ đã có trong các quá trình này và không thể tách rời khỏi chúng. Sự phụ thuộc của nó vào các quá trình hoạt động thần kinh cao hơn tương tự như bộ lọc chuyển và lưu giữ thông tin luân phiên.
Ngoài các yếu tố tâm lý của sự chú ý, các nhà khoa học cũng lưu ý đến bản chất sinh lý cơ bản của nó. Vì vậy, chẳng hạn như, T. Ribo trong “Tâm lý học của sự chú ý” [33] cũng đã xác định rằng các chuyển động đóng vai trò chính trong các quá trình chú ý. Theo quan điểm của ông, cơ sở để tăng cường sức mạnh tập trung chính là hoạt động vận động.
Mặt khác, cờ vua là một môn thể thao mà càng ít vận động thì càng tập trung cao. Mâu thuẫn này của trật tự tâm sinh lý được phản ánh đáng kể trong việc thực hiện quá trình dạy và huấn luyện cho trẻ ở giai đoạn ban đầu từ 5 – 7 tuổi, lứa tuổi mà hoạt động vận động thường xuyên được xem như một nhu cầu tự nhiên.
Vì vậy, khi đào tạo VĐV cờ vua ở giai đoạn ban đầu, những hình thức làm việc đó nên được chọn để góp phần phát triển sự tập trung. Chúng có thể là các hình thức hoạt động vận động khác nhau, bao gồm các trò chơi vận động.
Các trò chơi dành cho trẻ em có giá trị phát triển cao, như Lev ghi nhận, hoạt động trò chơi là tốt nhất cho trẻ em. Đổi lại, các trò chơi vận động là “vitamin” tốt nhất cứu trẻ em khỏi sự thiếu hụt vận động.
Dựa trên những vấn đề đã nêu, vấn đề của công trình nghiên cứu nhằm xem xét ảnh hưởng của trò chơi vận động đối với phát triển sự tập trung ở trẻ em trong quá trình huấn luyện cờ vua ở giai đoạn đào tạo ban đầu.
Tính cấp thiết của hướng nghiên cứu này được xác định bởi sự cần thiết phải tối ưu hóa quá trình giáo dục của việc huấn luyện VĐV cờ vua theo các đặc điểm và khả năng tâm sinh lý của trẻ em.
Nghiên cứu mới của TS. Dương Thanh Bình
