Với đặc thù là một môn thể thao trí tuệ, lượng vận động chủ yếu là lượng vận động tâm lý tác động trực tiếp vào quá trình tư duy của người tập, cho thấy sự tác động rõ nét của môn cờ vua đến năng lực trí tuệ nói riêng (đặc biệt là năng lực tư duy) và các năng lực tâm lý nói chung.

UATrong quá trình học, tập luyện cờ vua, khả năng tư duy và trực giác được phát triển, trí nhớ linh hoạt hơn, bền vững hơn và dung lượng ghi nhớ lớn hơn. Khả năng tập trung chú ý được phát triển và hoàn thiện. Cờ vua giúp đẩy mạnh việc tập trung suy nghĩ, khả năng lựa chọn quyết định, góp phần tạo nên ý chí, tính quyết đoán và độ ổn định về cảm xúc. Vì vậy, việc dạy học có định hướng đối với người học chơi cờ sẽ cho phép phát triển các nhóm năng lực tư duy trên một cách có chủ đích, giúp phát triển tư duy người học. CỜ

Hiện nay có rất nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học về lợi ích của cờ vua đối với việc phát triển các năng lực tư duy nói riêng cũng như những năng lực tâm lý nói chung, đặc biệt đối với trẻ em. Cờ vua không chỉ có tác dụng phát triển tốt về mặt tư duy đối với trẻ em mà nó cũng có những tác dụng tương tự đối với đối tượng là học sinh trung học, sinh viên thậm chí là người trưởng thành.

Một nghiên cứu mới đây về tác động của cờ vua ở trẻ đã được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại trường ĐH Aberdeen – London nước Anh. Các tác giả đã phát hiện: cờ vua giúp trẻ cư xử thông minh hơn, tập trung tốt và có tư duy logic hơn. Trẻ được học cờ vua sẽ là cải thiện kỹ năng hiểu, học toán và mức độ linh hoạt,… những điều này rất có ích cho sự phát triển trí não của trẻ, nhất là lúc nhỏ. Cờ vua cũng đặc biệt tốt cho trẻ bị tự kỷ.

Từ những phân tích trên cho thấy cờ vua là một môn thể thao có tác dụng rất tốt trong việc phát triển các năng lực tư duy và năng lực tâm lý của người học. Cờ vua không chỉ là một trò chơi giải trí lành mạnh trong những lúc nhàn rỗi, giúp người học nâng cao khả năng học các môn khoa học tự nhiên mà còn là một phương tiện rất tốt trong việc giúp người chơi phát triển tư duy, rèn luyện tính kỷ luật, lòng tự trọng và tinh thần độc lập.