Ván đấu giữa Niemann và Carlsen hôm 19/9 được chờ đợi, khi hai kỳ thủ gặp nhau lần đầu kể từ Sinquefield Cup hai tuần trước đó. Niemann cầm quân trắng, đẩy tốt d4, còn Carlsen đáp lại với nước mã f6. Kỳ thủ trẻ số một Mỹ đi nước thứ hai c4, nhưng ngay sau đó Carlsen ấn nút thua.

Những bình luận viên và kỳ thủ hàng đầu theo dõi giải đấu đều bất ngờ với hành động của Carlsen. Đại kiện tướng David Howell cho rằng việc này “chưa từng có tiền lệ với một Vua cờ, hay một kỳ thủ hàng đầu, chưa nói đến người như Carlsen”. “Chúng ta đang sống trong thời kỳ lạ thường, quá khác thường”, Howell nhấn mạnh. “Nhưng tôi chỉ muốn thấy hai kỳ thủ chiến đấu với nhau thôi”.

Trên đài Na Uy TV2, Đại kiện tướng Jon Ludvig Hammer phản ứng mạnh hơn với động thái của Carlsen. Hammer từng đồng hành cùng Carlsen khi kỳ thủ này lên ngôi Vua cờ năm 2013. Nhưng lần này, anh cho rằng chủ động thua là không thể chấp nhận được. “Hành động phi thể thao nhất là chủ động thua”, Hammer nói. “Carlsen đáng bị trừng phạt khi làm như thế”.

Giáo sư khoa học và kỹ thuật máy tính Ken Regan cũng cho rằng vấn đề này “đáng tiếc”. Regan được coi là có tiếng nói quan trọng trong việc phát hiện gian lận ở cờ vua. Ông cho rằng Carlsen có thể không quan tâm tới ván thua này, vì anh luôn đứng trong Top 8. Nhưng việc “tặng” cho Niemann ba điểm, kết quả đó có thể giúp kỳ thủ Mỹ đi tiếp, còn những người khác phải chịu thiệt.

Nếu Niemann không giành ba điểm trước Carlsen, anh đã rơi khỏi Top 8 và đứng sau kỳ thủ số một Việt Nam Lê Quan Liêm. Ở vòng bảng này, tám kỳ thủ điểm cao sẽ vào tứ kết, còn tám người còn lại bị loại.

Carlsen không giải thích gì về ván chủ động thua Niemann. Kỳ thủ số một thế giới cũng nói với đài Na Uy rằng anh từ chối phỏng vấn ở các ván còn lại tại giải. Bố anh – ông Henrik Carlsen – cũng huỷ cuộc phỏng vấn được hẹn trước với TV2.

Carlsen tắt máy xin thua ở nước thứ hai tại Generation Cup hôm 19/9.

Việc Carlsen xin thua ở nước thứ hai được cho là để ám chỉ “Niemann đã gian lận”, mà không cần nói thẳng ra. Đại kiện tướng Alejandro Ramirez nói: “Rõ ràng Carlsen muốn ám chỉ có gì đó sai sai về Niemann”. Còn cựu nữ hoàng cờ vua Susan Polgar cho biết: “Rõ ràng Carlsen đang biểu tình bằng động thái này”.

Nhưng giới chuyên môn cũng đang cần kỳ thủ năm lần vô địch thế giới đưa ra bằng chứng. Đại kiện tướng Simon Williams, Ramirez và Kiện tướng quốc tế Jovanka Houska cho rằng Carlsen không thể hành động như vậy. “Cậu ấy không được ám chỉ Niemann gian lận nữa. Cậu phải đưa ra bằng chứng của mình”, cô nói.

Các kỳ thủ hàng đầu lại phản ứng nhẹ hơn về quyết định của Carlsen. Kỳ thủ số tám thế giới Levon Aronian nói rằng anh “hiểu được quyết định của Carlsen”. “Tôi không biết tường tận chuyện này”, kỳ thủ Mỹ gốc Armenia nói. “Nhưng Niemann không phải kỳ thủ ‘sạch’ nhất khi thi đấu online. Đây sẽ là bài học cho Niemann”.

Còn kỳ thủ số bảy thế giới Anish Giri nói “rõ ràng Carlsen không có bằng chứng, nhưng anh ấy hoàn toàn tự tin rằng Niemann gian lận”. “Tôi chỉ không hiểu Carlsen nghĩ Niemann gian lận khi nào”, Giri nói. “Niemann từng bị cấm thi đấu vì gian lận ở giải online. Có thể Carlsen cảm thấy đấu với kỳ thủ từng gian lận như thế là không đáng tin cậy”.

Carlsen từng nói rằng anh có thể nhanh chóng phát hiện ra một kỳ thủ gian lận hay không. “Những nước đi hay độ chính xác trong nước đi của máy tính khác với con người”, anh nói.

Về việc Carlsen có bị trừng phạt vì chủ động thua không, Giám đốc Champions Chess Tour Arne Horvei nói với TV2 rằng họ đang “nghiên cứu trường hợp này, và sẽ mất nhiều thời gian”.

Công ty Play Magnus Group của Carlsen sở hữu Chess24 – nhà tổ chức Champions Chess Tour. Khi được hỏi liệu điều này có giúp Carlsen hưởng lợi từ sự việc này, ông Horvei nói rằng: “Carlsen là một kỳ thủ dự giải và chúng tôi chỉ tập trung vào điều đó”.

Lần gần nhất Carlsen chủ động thua cũng diễn ra tại giải đấu do anh khởi xướng Chessable Masters 2020, nhưng đó là một cử chỉ cao đẹp. Trong trận đấu của anh với Đinh Lập Nhân (Ding Liren), kỳ thủ Trung Quốc bị mất kết nối mạng và thua. Ở ván sau đó, Carlsen bỏ hậu ở nước thứ tư và xin thua. Hành động của Carlsen nhận giải thưởng fair-play của FIDE cuối năm đó.

Lần này việc chủ động thua của Carlsen không còn được hưởng ứng như thế nữa.

Xuân Bình