Bí mật đơn giản dành cho các huấn luyện viên cờ vua
“Giáo viên không phải là người dạy mà là người có thể học hỏi nếu muốn”.
Danh ngôn
Mỗi người trong chúng ta khi đã lựa chọn lĩnh vực giáo dục cờ vua thì phải nắm vững được trình độ văn hóa tâm lý và giáo dục cao cũng như là những kiến thức và kinh nghiệm của các vận động viên cờ vua vừa khớp với trình độ phát triển của anh ấy.
Tầm nhìn sơ lược về các huấn luyện viên theo nghĩa rộng: “Huấn luyện viên không phải là nhà sư phạm, mà bởi vì vậy cần dạy những kiến thức và quản lý sự lĩnh hội chúng”. Mỗi một huấn luyện viên cờ vua cần khát khao kết hợp trong mình cả ba yếu tố của: nhà sư phạm, nhà tâm lý học và nhà trị liệu tâm lý.
Một huấn luyện viên lão thành mạnh hơn so với những huấn luyện viên trẻ tuổi ở điểm nào? Người ta nói đó là tài trí. Điều gì tạo nên nghề nghiệp chứa đựng nhiều thành phần như thế?
Một huấn luyện viên cần phải:
- Biết và hiểu rõ môn học của mình nhiều hơn học sinh của mình rất nhiều;
- Cần phải nhạy cảm – kỹ năng dự đoán trước những hành động của những người xung quanh dựa trên kiến thức về các mối quan hệ tương quan của con người có cân nhắc đến tính mẫn cảm (biết phỏng đoán được suy nghĩ, tình cảm, hành vi, phản ứng) và tình trạng của thế giới nội tâm của những người xung quanh.
Một huấn luyện viên cờ vua cần phải đi theo con đường tự hoàn thiện bản thân như thế nào (Theo thứ tự tầm quan trọng), đối với việc có được uy tín trong quá trình của những tiết học và huấn luyện:
- Yêu trẻ và thành tâm mong muốn truyền thụ cho chúng những kinh nghiệm và kiến thức;
- Khơi gợi tình yêu trong trẻ đối với bộ môn cờ vua trong quá trình tự phát triển nhờ sự giúp đỡ của cờ vua;
- Biết diễn đạt suy nghĩ của mình một cách sinh động và dễ hiểu để trẻ có thể hiểu được. Đề xuất những tài liệu học, nhận sự phản hồi từ trẻ, tạo hứng thú cho trẻ trong bộ môn này.
- Tạo những cuộc đối thoại có thiện ý và đầy kiên nhẫn trên nền tảng của sự uyên bác và văn hóa tổng quát cao;
- Dần dần hoàn thiện kiến thức của mình và đào sâu chúng theo đúng chuyên môn của mình. Nhất định phải đạt được đến trình độ chuyên gia trong nghề nghiệp của mình.
Một vài tính cách ở cá nhân có điều kiện và gây trở ngại cho huấn luyện viên cờ vua:
- Tính tự cao,
- Không thiện ý,
- Ngu ngốc,
- Tự luyến bản thân,
- Lười biếng và vô tổ chức.
Trong bất cứ hoàn cảnh nào, huấn luyện viên cần phải biết vượt qua được nguyên nhân của chứng sợ hãi xã hội. Chúng tôi chia chúng thành 2 nguyên nhân – Nguyên nhân bên trong và nguyên nhân bên ngoài.
Nguyên nhân của chứng sợ hãi bên ngoài và những khó khăn của nó:
– Hoạt động của cơ quan quản lý (Nỗi sợ đánh giá, sợ bị khiển trách và những hình phạt);
– Hành vi của học viên (Sợ sự thờ ơ, những câu hỏi khiêu khích, hành vi tiêu cực của học viên, số lượng người nhiều trong nhóm).
Nguyên nhân bên trong và những khó khăn của nó:
– Khó khăn trong giao tiếp;
– Những đặc tính của cá nhân (trong đó có sự tự đánh giá cao, sự lặp lại những lần trải nghiệm không tốt).
Sự tự hoàn thiện dần dần của huấn luyện viên có cân nhắc đến những thành tích dạy cờ vua gần nhất bao gồm làm việc với bốn vấn đề chính sau:
- Tính chất cá nhân;
- Khả năng cơ cấu và nhận thức;
- Khả năng tổ chức và giao tiếp;
- Khả năng phản xạ.
Tất cả những điều nêu trên sẽ thành công nếu huấn luyện viên cờ vua có hiểu biết về tài chính.
Điều đáng sợ nhất đối với quá trình giáo dục-huấn luyện – Đó là sự bàng quan!
“… Sự luyện tập thực sự bắt đầu từ lúc nhớ lại những suy nghĩ của học viên, khi đầu óc hoạt động theo định hướng, vượt ra khỏi phạm vi của sự hiểu biết. Khi quá trình giao tiếp “huấn luyện viên – học viên” bắt đầu!”
Sự suy nghĩ và tài trí
Cờ vua hiện đại bao gồm nhiều hơn 30 nguyên tắc lý luận của khai cuộc, trung cuộc và tàn cuộc, cơ sở văn hóa cờ vua, lý luận và phương pháp của thể thao cờ vua, giáo dục học, tâm lý học, sinh lý học…; để trở thành chuyên gia của một trong những lĩnh vực này cần bỏ ra phần lớn thời gian của cuộc đời. Còn huấn luyện viên ở thế kỷ trước cũng như bây giờ đều cố gắng trả lời những câu hỏi sau: Làm thế nào để giúp trẻ phát triển? Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình huấn luyện? Làm sao để chơi quân trắng tốt hơn? Chiến lược gì khi chơi quân đen? Để trả lời cho những câu hỏi này luôn có rất nhiều câu trả lời đầy tranh luận và đa dạng.
Huấn luyện viên cờ vua có công việc với nhiều vấn đề (cờ vua – khoa học) và với những bí mật (cờ vua – triết học). Vấn đề – cái này có thể giải quyết sớm hay muộn. Còn bí mật – đây không phải là vấn đề. Bí mật chính là tình yêu. Không một ai có thể hiểu nổi tại sao một người lại yêu thích cờ vua, và thật vô nghĩa và chẳng bao giờ những người này kể về tình yêu đó như thế nào. Khi bạn yêu – Bạn sẽ hiểu! Bí mật chính là những gì cần phải sống: không biết, những kiến thức này sẽ không giúp ích được gì, mà hãy sống.
Tất cả mọi thứ cần phải được giải thích bằng khoa học, nó tìm ra những khái niệm và công thức, tạo ra những luật lệ. Nhưng đối với chúng ta tất cả đều không thể hiểu nổi, tại sao chúng ta thích cái này mà không thích cái kia? Tại sao thầy giáo này có thể khiến cho trẻ yêu thích cờ vua mà những thầy giáo khác lại không thể làm được điều này?
Các bạn đã rất nhiều lần xem thấy những điều này nhưng không bao giờ nhìn thấy được. Và bây giờ bỗng dưng lại ngạc nhiên. Và tim bạn thắt lại, thấy ớn lạnh chạy dọc sống lưng vì tiếp xúc với những điều kỳ bí và tuyệt vời.
Một huấn luyện viên đến từ trời Phật có thể hiểu được trong cuộc sống có hai thế giới. Một – Cuộc sống thường nhật mà mỗi ngày chúng ta đều biết rất rõ ràng (chúng ta đến trường, đi làm, làm những công việc thường ngày) và theo quy luật và chung quy lại đó là một thế giới nhàm chán. Thế giới thứ hai đó là thế giới do chúng ta tưởng tượng ra, đầy những câu đố, những bí mật, điều kỳ diệu, mới mẻ, một thế giới phép thuật viễn tưởng dậy sóng và không thể dự báo trước – Thế giới trong trí tưởng tượng.
Kỹ năng của huấn luyện viên cờ vua điều khiển một cách thận trọng thế giới này, tìm kiếm sự thống nhất của chúng, những quy tắc giúp hướng đến cuộc sống thực – cốt lõi trong nội dung hoạt động của nhà giáo khi làm việc với trẻ em.
Thế giới của trẻ em nói chuyện với chúng ta bằng chính ngôn ngữ của chúng. Lúc còn nhỏ thì mọi thứ đều khác: thiên nhiên và những người xung quanh chúng ta. Thậm chí là thời thơ ấu trẻ em thấy xung quanh chúng những phù thủy ác và thiện hoặc thợ hàn chì và giáo viên.
Một vài người khi lớn lên vẫn thành công giữ lại được óc tưởng tượng trong tâm hồn trẻ thơ. Điều này đúng ra chính là người sáng tạo chuyên nghiệp. Người sáng tạo (người phát mình, người sáng kiến) là người thấy được một thế giới mà người khác không thấy – nhìn thấy được vẻ đẹp, những điều bí ẩn và quyến rũ. Trong thế giới đó không có gì là xác định và luôn có phép màu.
Nếu như huấn luyện viên-giáo viên thử đánh thức con người – đánh thức theo đúng nghĩa đen của từ này, bởi vì phần lớn con người đang ngủ đắm mình trong những mối bận tâm và những việc vụn vặt nhuốm màu cảm xúc chính họ, và như thế giáo viên có khả năng giúp cho trẻ em – “những tù nhân của thế giới thường ngày” quay lại với ánh sáng, với thế giới chân thật trong sự phát triển nhân cách của mình. Một đứa trẻ nheo mắt lại và quay lưng lại sẽ không thấy được ánh sáng này. Những đứa trẻ khác thích nghi, và tham gia vào con đường hoàn thiện bản thân đầy sỏi đá.
Trò chơi cờ vua – một trong những phương tiện chống lại bản chất sinh lý của con người. Sự tham lam, ngu ngốc, sự giận dữ trong phần con của con người, sự ích kỷ – đó là những điều tự nhiên trong thế giới chúng ta.
Trong tự nhiên không có bất cứ luật lệ nào buộc chúng ta phải yêu thương nhau hoặc sống theo lương tâm.
Danh dự, lương tâm và tình yêu trong thế giới của chúng ta là trái với tự nhiên. Chúng không có nền tảng tự nhiên, không có đầy trong cuộc sống của chúng ta, nhưng chung quy lại chúng vẫn tồn tại.
Những luật lệ trái tự nhiên này điều khiển con người trong sự phát triển của họ. Con người (trong cờ vua) trong sự phát triển trí thông minh – là bản chất siêu nhiên trong sự hình thành tâm hồn. Khác với sự tiếp cận bằng sinh học hoặc y khoa, nơi mà con người là động vật có vú đi bằng hai chân tự nhiên, sự tiếp cận con người bằng tâm hồn là không tự nhiên yêu cầu nghiên cứu sự phát triển tâm hồn rất nhiều.
Huấn luyện viên tự chủ và có khả năng đi qua được bất cứ con đường nào đã vạch rõ – tự nhiên hoặc không tự nhiên. Trong trường hợp đầu tiên thì tất cả điều là hiện thực. Trong trường hợp thứ hai được quy ước, nhưng hình thành nhân cách được làm giàu về mặt tinh thần.
Nhân loại trong lịch sử tin chắc rằng họ không nhận được gì cả. Không thể đạt được một ý định nào, không một mục đích nào của một kỷ nguyên lịch sử nào.
Trong lịch sử con người thì có nhiều điều phi lý hơn là những mục đích và những ý nghĩa. Đây không phải là lý do để chìm đắm trong sự bi ai của cuộc sống. Con người luôn thử tìm kiếm những ý nghĩa riêng của cuộc sống trong những điều phi lý, biện minh cho chính sự tồn tại của mình.
Một người phát triển thông minh và có đạo lý ít khi lo lắng về việc ngày mai có tốt hơn ngày hôm nay hay không.
Tất cả những tiêu chuẩn bề ngoài của ý nghĩa cuộc sống đều vô căn cứ. Ý nghĩa của cuộc sống phải xuất phát từ bên trong chúng ta chứ không phải bên ngoài. Những người tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống luôn đấu tranh chống lại bóng tối vô nghĩa, đây là sự sáng tạo bên trong của chính mỗi người. Sự tốt bụng được tích lũy bằng chính sự tìm kiếm và nỗi đau của những người sáng tạo trong cuộc sống. Không có những người này thì thế giới đã sụp đổ trong sự hỗn loạn và vô nghĩa từ lâu rồi. Như vậy cuộc sống của chúng ta thiếu thốn và nghèo nàn về mặt tinh thần có nghĩa là tất cả mọi thứ đều nhỏ bé hơn những người đang tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống, những người suy nghĩ sâu sắc, sự tốt bụng được thêm vào trong quá trình làm việc bên trong của bản thân.
Và ở đây cờ vua cho phép tất cả những vấn đề đã nêu trên. Trò chơi giúp tự phát triển, trò chơi có khả năng làm trẻ hóa tâm hồn. Tập thể sư phạm với sự giúp đỡ của cờ vua phát triển trí thông minh, nâng cao nhân cách trong cuộc sống hàng ngày, đảm bảo sự phát triển tâm hồn của con người.
Đây là sức mạnh cuộc sống của nghệ thuật cờ vua, bởi vì trong quá trình chơi cờ con người trở nên thông minh hơn trong điều kiện tự nhiên. Trong quá trình chiến đấu tìm ra được sự khôn ngoan. Và trong quá trình điều khiển bản thân thì đạt được giai đoạn hiểu được trí tuệ cảm xúc.
Trí tuệ có chiến thắng hay không? Vâng, nếu con người bắt đầu tiếp cận đến bản chất của công việc, xác định được vị trí của mình trong thế giới này, nhận thức được chính mình, chịu trách nhiệm cho chính vị trí đó trong thế giới đó.
Nếu đi theo con đường tự hủy diệt thì sẽ không gây ra rủi ro và bất hạnh cho những người xung quanh.
Cuộc sống thì luôn luôn phức tạp. Không công bằng, không ổn định, luôn có sự thay đổi của tồn tại cuộc sống.
Làm sao để tìm ra được con đường đúng đắn? – Hãy cho con người sự tự do!
Nhân cách luôn có những ngoại lệ từ những nguyên tắc!
Nhà vô địch thế giới lần thứ 9 T. V. Petrosian đã nhận định rằng: Không thể nào dạy chơi cờ vua được! Đây là một nhận định nghịch lý có ý nghĩa đối với ngành sư phạm.
Con người có thể dạy điều gì đó hay không? Kinh nghiệm lịch sử cho thấy rằng con người không thể dạy gì cả, nếu hiểu học tập chính là truyền kiến thức từ người này sang người khác. Con người cần phải tự nhận thức tất cả.
Trong kế hoạch hợp lý trong lý luận nhận thức có ý nghĩa sâu sắc: quả thực không thể dạy con người tất cả những thứ quan trọng. Quả thật, ví dụ như không thể dạy cách trở thành Steinitz – không có những học trò như vậy. Nhưng đây là trong Steinitz mà không phải là ở những cái khác. Tháo bỏ xiềng xích cho trí tưởng tượng, sự dũng cảm của tư duy trong đó có những điều không thể dạy, những điều chi được rút ra từ bản thân và trong đó có nhận thức.
Rút ra kiến thức từ bản thân, “nhận thức” chúng rất phức tạp và đối với nhiều người thì đây là một nhiệm vụ quá sức.
Những vận động viên cờ vua cần phải tự mình nghĩ ra được, tự mình đạt được sự chính xác của thế cờ, để chính mình mở ra được bản chất của những gì đang diễn ra trên bàn cờ.
Cái này thì không có ai dạy cả. Cái này chỉ đạt được bằng cách tự khám phá nhận thức to lớn của bản thân. Để tăng mức độ nhận thức to lớn cần phát triển một cách thường xuyên và toàn diện từng chút một, tạo nền tảng cho những bước nhảy xa hơn đến những điều chưa biết.
Tất cả những điều này có nghĩa là cần phải học, nắm vững những kiến thức thường nhật, học những điều mà con người đã biết. Tại sao bạn lại không biết bản thân mình?
Để chơi tốt cần phải suy nghĩ! Suy nghĩ có nghĩ là nhìn thấy, nhìn thấy không đơn giản là bằng mắt và không chỉ là bằng mắt, mà còn bằng tất cả mọi thứ trong mình.
Có thể chỉ nhớ lại bất cứ những kiến thức gì, không có gì mới được tạo ra. Cần phải tự phát triển. Cần phải trở nên có khả năng sáng tạo. Nhìn thấy được điều gì đó trước tiên thật khó khăn, cực kỳ khó khăn, bởi vì tất cả mọi thứ kể cả con người bổng dưng đều mắc phải sự rập khuôn. Để tránh khỏi sự rập khuôn cần phải nhìn thấy được với sự ngạc nhiên.
Chính mình cần phải thay đổi. Sáng tạo là một phong cách sống. Luôn học cách làm cả thế giới ngạc nhiên, luôn nhìn thấy được bí mật và vấn đề ở đó nơi mà không thể thấy được điều gì tương tự như thế. Cái mới, những ý tưởng mới lạ, những suy nghĩ mới mẻ được lấy từ đâu? Những suy nghĩ mới mẻ không phải là tổng hợp những cái cũ. Tất cả những nơi mà con người làm việc với với tình yêu, sự vui thích và hứng thú, họ sẽ trở thành chuyên gia. Trực quan của một bậc thầy – đó là nhìn bằng trí óc, bằng cả tâm hồn, bằng cả bản chất và bắt đầu của sự sáng tạo. Nếu như không có nó – có nghĩa là một điều gì đó không được tạo ra trong con người này, không hoàn thiện và còn khoảng trống mà không một trí thông minh hay cảm xúc nào có thể dựa vào đó. Nếu con người không trải qua những điều mới mẻ lạ thường, sự tươi mới và những điều vô tận sâu thẳm của thế giới, thì anh ta còn tồn tại một và chỉ một nhận định rằng cuộc sống này thật nhàm chán và không có ý nghĩa gì cả.
Nền tảng của cuộc sống hạnh phúc và đúng đắn là giáo dục – giáo dục thực tiễn.
